W IV kwartale życia dziecko osiąga już umiejętność dość precyzyjnego posługiwania się rękami (chwyt pęsetkowy).
Zabawy niemowlęcia w tym okresie noszą nazwę manipulacji specyficznej. Istotna różnica w stosunku do manipulacji z poprzedniego okresu polega na tym, że zabawy są zróżnicowane i zależne od rodzaju zabawki. Młodsze niemowlę w taki sam sposób bawi się grzechotką, lalką i pudełkiem. Starsze zaś coraz częściej zaczyna używać zabawek zgodnie z ich budową i przeznaczeniem. Szczególnie wyraźnie możemy to zauważyć pod koniec okresu niemowlęcego: grzechotką potrząsa, piłkę rzuca, prowokuje rodziców do budowania wieży z klocków, którą z radością burzy.
W tym okresie, pod koniec IV kwartału, typową zabawą jest wyjmowanie, a potem wkładanie małych zabawek do pudełek, wiaderek i misek. Pamiętajmy więc o kupieniu dziecku wiaderka i klocków (najlepiej plastikowych, w żywych kolorach pamiętając o tym, aby były na ile to możliwe miękkie i nie miały wystających, ostrych krawędzi).
Dociekliwość oraz sprawność manualna dziecka w tym okresie jest tak znaczna, że może ono rozłożyć na części przedmioty, którymi się bawi, co może być niebezpieczne (bierze je do ust). Nie można więc dawać mu przedmiotów zbyt małych, ostrych, malowanych farbą łatwo rozpuszczającą się pod wpływem wilgoci. Codziennie należy przejrzeć używane zabawki i usunąć uszkodzone, takie, które mogą stwarzać niebezpieczeństwo.
Starsze niemowlę potrafi nie tylko w zróżnicowany sposób bawić się zabawkami, ale także zna już właściwe zastosowanie niektórych przedmiotów codziennego użytku (np. próbuje czesać się szczotką, wycierać buzię chusteczką). Posługiwanie się przedmiotami codziennego użytku to tzw. praksje.
Wskazówki wychowawcze na czwarty kwartał życia dziecka
- Dziecko w czwartym kwartale, które stoi trzymając się barierki kojca, zachęcamy do przesuwania się, (chodzenia bokiem), wołając je lub pokazując ciekawą zabawkę.
- Podtrzymując dziecko za ręce nakłaniamy je do wykonywania przysiadów i skłonów tułowia.
- Zachęcamy dziecko do chodzenia. Trzymamy je początkowo za obie ręce nie unosząc ich zbyt wysoko do góry, następnie za jedną rękę.
- Pozwólmy czasem chodzić dziecku boso po dywanie.
- Trzymając (w stawach skokowych) nogi leżącego na plecach dziecka przesuwamy jego stopy tak, aby nogi przylegały do siebie, a kolana się ugięły. Drugą ręką podciągamy tułów do postawy siedzącej, a następnie stojącej, trzymając w przegubach wyprostowane ręce dziecka. Trzymając cały czas w ten sposób dziecko, sadzamy je z powrotem. Powtarzamy to ćwiczenie kilkakrotnie. Takie ćwiczenia spowodują, że po pewnym czasie dziecko podciągane za ręce będzie próbowało wstawać.
- Należy pokazywać dziecku jak można bawić się różnymi zabawkami (wkładanie i wyjmowanie klocków z wiaderka, budowanie wieży z klocków, zamykanie i otwieranie pudełka, rzucanie piłką itp.).
- Podajemy dziecku takie zabawki, które można rozkładać na części. Poszczególne części zabawek nie mogą jednak być zbyt małe, bo dziecko może je połknąć. Usuwamy wszystkie drobne przedmioty z zasięgu chwytu dziecka (lekarstwa).
- Uczymy dziecko, jak miesza się łyżeczką w kubku, jak się czesze, wyciera buzię itp.