Koniec okresu niemowlęcego to czas, kiedy uczuciowe życie dziecka jest już bardzo bogate i rozwinięte. Maluch jest w stanie przeżywać nie tylko radość czy niezadowolenie. W tym okresie potrafi okazać miłość i przywiązanie do swoich rodziców i opiekunów.

Dziecko obdarza niektórych ludzi ufnością, do innych zachowuje dystans. Nierzadko wyraźnie okazuje swoją złość. Również często wstydzi się, brakuje mu śmiałości. Dziecko zaczyna interesować się swoimi rówieśnikami. W pierwszych chwilach kontaktu z nimi jest zaciekawione, wyraża radość, czasem nawet podaje jakąś zabawkę drugiemu dziecku. Jednak po chwili „mali koledzy” zaczynają wyrywać sobie zabawki, nierzadko bywają w stosunku do siebie agresywni. Jeszcze przez najbliższy rok lub dwa nie będą potrafili bawić się razem, współdziałać w zabawie. Ten etap dojrzałości społecznej osiąga dziecko dopiero około trzeciego roku życia.

Wskazówki wychowawcze i porady
Nie należy zbyt często łamać woli dziecka. Gdy usilnie domaga się czegoś, na co nie możemy mu pozwolić, staramy się odwrócić jego uwagę i zainteresować czymś innym. Dotychczas partnerem dziecka w zabawie był człowiek, dorosły i starsze rodzeństwo. Ponieważ teraz dziecko interesuje się innymi dziećmi, próbuje nawiązywać kontakty z rówieśnikami, powinniśmy mu to umożliwić.

Samodzielność
W IV kwartale dominują u dziecka pewne próby samodzielności. Przykładem może tu być wyraźna pomoc ze strony dziecka przy rozbieraniu czy ubieraniu. Starsze niemowlę już bardzo aktywnie współdziała przy takich czynnościach: wkłada ręce w rękawy, podnosi nogę na którą chcemy założyć but itp. Będzie to robiło tym chętniej i sprawniej, im więcej uwagi i cierpliwości poświęcimy mu przy ubieraniu, domagając się tej współpracy i słownie komentując każdy nasz ruch. W III kwartale zaczynamy już karmić dziecko łyżką. Nowością dla dziecka jest kubek, w którym podajemy mu napoje. Oczywiście, na razie trzymamy go jeszcze sami. Dziecko stopniowo uczy się pić z kubka, a dopiero w drugim roku życia pije już zupełnie samodzielnie.

Jeżeli w III kwartale zaczęliśmy uczyć dziecko korzystania z nocnika, wkrótce osiągamy efekty: dziecko w porę wysadzone załatwi się już do nocnika, a tym samym coraz rzadziej będziemy używali pieluch. Kupujemy nocniczek o szerokiej podstawie, który na pewno nie przewróci się wraz z siedzącym na nim dzieckiem.