Efektywna opieka nad kobietą powinna zacząć się już w dzieciństwie, a przede wszystkim w okresie dojrzewania.
W tym okresie należy zwrócić szczególną uwagę na błędy dietetyczne, zaburzenia hormonalne, złe warunki materialne, niedostosowanie emocjonalne do życia itp. W razie podejrzeń o zaburzenia płodności, kobieta powinna być przebadana w ośrodkach wysoko specjalistycznych: endokrynologicznych, internistycznych i ginekologicznych.
Jedynie właściwa i stała opieka lekarska w przebiegu istniejącej ciąży może w efekcie doprowadzić do obniżenia wskaźnika zachorowalności i śmiertelności tak matki, jak i płodu.
Pierwsza wizyta u lekarza powinna odbyć się w piątym – szóstym tygodniu od chwili zatrzymania miesiączki, w celu ustalenia ciąży i przeprowadzenia dokładnego wywiadu o stanie zdrowia kobiety oraz badań laboratoryjnych i fizykalnych, łącznie z badaniem internistycznym. Ustalenie stanu zdrowia ciężarnej w tym wczesnym okresie ciąży jest niezmiernie ważne, ponieważ kierując się wynikami wszystkich badań decydujemy nie tylko o stanie zdrowia ciężarnej, lecz również o częstości wizyt kontrolnych w opiece przedporodowej.
Zrozumiałe, że ciężarna mająca np. wadę serca, cukrzycę, schorzenie nerek, nadciśnienie lub inne schorzenie wymaga bardziej wnikliwej i częstszej konsultacji lekarskiej niż ciężarna zdrowa. Zdrowej ciężarnej zalecamy kontrolę w poradni K w pierwszej połowie ciąży 1 raz w miesiącu, a w drugiej połowie ciąży co 3, ewentualnie co 2 tygodnie.
Pierwsza porada lekarska we wczesnym okresie ciąży, szczególnie u pierworódek, jest bardzo istotna, ponieważ można już wtedy uświadomić ciężarną o prawidłowym przebiegu ciąży, o możliwościach powikłań oraz o czynnikach działających szkodliwie na rozwijające się jajo płodowe lub na nią samą.
Podczas pierwszej wizyty lekarskiej zwraca się uwagę ciężarnej na konieczność przeprowadzenia podstawowych badań laboratoryjnych, takich jak morfologia krwi, grupa krwi, czynnik Rh, odczyn Wassermanna, analiza moczu i inne. Każda ciężarna powinna być przebadana przez internistę i stomatologa.
W przypadkach niezgodności serologicznej u małżonków przeprowadza się okresowe badania na przeciwciała anty-Rh. Wykrycie przeciwciał wskazuje na immunizację matki na czynnik Rh płodu, a tym samym na możliwość uszkodzenia wewnątrzmacicznego płodu. Wczesne wykrycie takiego powikłania jest bardzo istotne dla ustalenia planu postępowania w prowadzeniu ciężarnej. Szczegóły na temat tych powikłań serologicznych są omówione w artykule pt. konflikt serologiczny.
Ciąże, w których stwierdzono niezgodność między matką a płodem i ojcem w zakresie grup krwi układu ABO, przebiegają z reguły prawidłowo i nie wymagają leczenia.
Bardzo duże znaczenie ma przede wszystkim właściwa opieka lekarska nad ciężarną, u której odnotowywano straty ciążowe, takie jak powtarzające się poronienia samoistne, porody niewczesne lub przedwczesne czy też martwe urodzenia. Tę grupę kobiet ciężarnych przyjęliśmy nazywać „grupą ciąż zagrożonych”. W nowoczesnym położnictwie do grupy tej wliczamy także ciężarne, które leczyły się lub leczą z powodu schorzeń serca, cukrzycy jawnej lub utajonej, chorób nerek, nadciśnienia samoistnego, zakażeń różnego pochodzenia i innych. Do ciąż zagrożonych włącza się również ciąże mnogie, ciąże po przebytych cięciach cesarskich, z macicą mięśniakowatą, z niedomogą szyjki macicy itd. Zupełnie zrozumiałe, że do tej grupy zaliczamy wszystkie przypadki, w których występują krwawienia w przebiegu ciąży. Osobne zagadnienie stanowi niezgodność grup krwi u rodziców.
Biorąc pod uwagę wymienioną i tak rozległą patologię u ciężarnych, a w związku z tym – możliwość wystąpienia u nich prawie w każdej chwili powikłań, zakłada się, że ciężarna z ciążą zagrożoną w pierwszej połowie ciąży wymaga konsultacji lekarskiej co 2?3 tygodnie, a w drugiej połowie ciąży co 2 tygodnie. Trzeba poza tym podkreślić, że wcale nierzadko wymagana jest okresowa hospitalizacja (głównie w okresie 22 tygodnia ciąży), w celu uzupełnienia badań mających wyjaśnić ewentualne zaburzenia homeostazy zespołu łożyskowo-płodowego. Najczęściej stosowanym sposobem śledzenia wydolności zespołu łożyskowo-płodowego jest bieżący pomiar estriolu w surowicy krwi i w moczu ciężarnej.
Ważnym badaniem dla rozpoznania zagrożenia we wczesnych okresach ciąży (przed upływem dwunastego tygodnia) jest powtarzany pomiar gonadotropiny kosmówkowej w moczu ciężarnej. Zupełnie zrozumiałe, że w zagrożonej ciąży prowadzi się jeszcze mnóstwo innych badań i stosuje wiele metod leczenia.
Rodzące z zagrożoną ciążą powinny odbyć poród na oddziale położniczym, z właściwie wyposażonym i dobrze wyszkolonym zespołem lekarzy położników, pediatrów, anestezjologów, w którym istnieją możliwości konsultacji internistycznej. Na podstawie nowoczesnych statystyk i naszego doświadczenia można stwierdzić, że nawet najnowocześniejsze urządzenia techniczne sali porodowej nie mogą przy porodzie w żadnym wypadku wyrównać braków wynikłych z niedostatecznej opieki przedporodowej od pierwszych tygodni ciąży.
Zatem dla obniżenia śmiertelności płodów i noworodków nie wystarcza najidealniejsza opieka nad noworodkiem uszkodzonym, lecz decydującym czynnikiem jest urodzenie nie uszkodzonego, zdrowego, donoszonego dziecka, co można w dużej mierze osiągnąć dzięki właściwej opiece przedporodowej od wczesnego okresu ciąży.