Przydatne wskazówki dla wychowujących i pielęgnujących bliźnięta i niemowlęta z ciąż mnogich: wskazania, porady, zasady które przydadzą się wszystkim rodzicom i opiekunom zajmujących się bliźniętami czy trojaczkami.

Poniższe zasady i wskazówki pomogą Wam, drodzy szczęśliwi rodzice dwojaczków czy trojaczków, uniknąć błędów. Stosujmy się do nich:

1. Wskazana jest systematyczna i zamierzona obserwacja rozwoju dzieci z ciąży mnogiej. Stwierdzone opóźnienia w rozwoju psychoruchowym, szczególnie w pierwszym roku życia, należy traktować jako naturalne, jeżeli dzieci urodziły się przedwcześnie lub z objawami niedożywienia wewnątrzłonowego. W razie poważniejszych i długotrwałych opóźnień rozwoju powinniśmy udać się z dzieckiem do specjalistów: pediatry, neurologa dziecięcego lub psychiatry oraz psychologa. Konieczne jest ścisłe stosowanie się do zaleceń, które mają na celu wyrównanie istniejących zaburzeń.
2. Naszym obowiązkiem jest zapewnienie jak najlepszych warunków do rozwoju przez dostarczanie dziecku odpowiednich zabawek i pomocy do zajęć, stworzenie odpowiednich warunków do zabawy, kształcenie tych funkcji, które rozwijają się z opóźnieniem.
3. Ciekawa jest obserwacja rozwoju osobowości każdego z dzieci. Dobrze, gdy uświadamiamy sobie jaką pozycję zajmuje każde dziecko, jaką przyjmuje rolę. Pozwala to nam właściwie ukierunkować aktywność dziecka dominującego, która często sprowadza się do dyrygowania drugim z bliźniąt. Dziecko bierne, podporządkowane, powinniśmy natomiast uaktywniać, mobilizować przez pochwały, ułatwiać mu nawiązanie kontaktów z innymi dziećmi i stwarzać okazję do uzyskania osiągnięć.
4. Nie należy izolować dzieci z ciąży mnogiej, które sobie pozornie wystarczają i nie szukają kontaktów z rówieśnikami. Przy okazji spacerów lub planowanych spotkań towarzyskich włączać należy je w szerszą grupę dzieci.
5. Aby zapobiec ?walce” o zabawkę, najlepiej kupić każdemu z dzieci (co najmniej do 2 roku życia) taki sam zestaw zabawek. Musimy pamiętać, że nie można liczyć jeszcze na zrozumienie sytuacji i perswazji słownej, zrezygnowanie z własnej przyjemności na rzecz drugiego dziecka, podzielenie się czy oddanie zabawki. W tym okresie dopiero zaczynają się kształtować wyższe uczucia społeczne.
6. Nie zapominajmy o czuwaniu nad rozwojem indywidualności każdego dziecka. Fakt, że dzieci pochodzą z tej samej ciąży nie oznacza, że powinniśmy je ubierać identycznie. Jeśli to możliwe, należy dobierać choćby różne kolory ubrań lub pozwolić dziecku wybrać kolor własnego ubrania.
7. Dobrze gdy rodzice zdają sobie sprawę z faktu, że dzieci ż ciąży mnogiej (szczególnie w rzadszych wersjach jak trojaczki, czworaczki lub bliźnięta jedno-jajowe) przyciągają uwagę społeczną. Nie jest celowe utwierdzanie dzieci w przekonaniu, że są godne uwagi, dziwne, ciekawe i inne, choćby przez ubieranie ich w identyczne stroje. Może to utrudniać ich późniejsze przystosowanie społeczne, powodować wykształcenie się niewłaściwych postaw wobec otoczenia.
8. Pamiętajmy, że dzieci z ciąży mnogiej mają mniej korzystną sytuację dla swego rozwoju niż rodzeństwo również liczne, lecz pochodzące z ciąż pojedynczych. Powody są następujące: dzieci z ciąży mnogiej są w tym samym wieku, dlatego nie możemy liczyć na to, że jedno dziecko drugiemu przyjdzie z pomocą, np. podczas ubierania, że da drugiemu dobry przykład, ustąpi jako starsze i mądrzejsze, wyręczy matkę, przypilnuje rodzeństwo. Jedno dziecko przeszkadza drugiemu w tym sensie, że zabiera mu matkę absorbując swoją osobą. Nabiera to znaczenia, jeśli uświadomimy sobie, że w pierwszym i częściowo także w drugim roku życia dzieci jednocześnie zgłaszają swoje potrzeby. W tym samym czasie wymagają nakarmienia, wysadzenia, pocieszenia, bo zarażają się od siebie płaczem. Do trzech (co najmniej) lat głównym partnerem zabaw i kontaktów dziecka jest dorosły, którym dzieci z ciąży mnogiej stale muszą się dzielić. Dzieci te narażone są na stałe przebywanie w grupie rodzeństwa, do czego w okresie wczesnego dzieciństwa jeszcze nie dorosły. Dzieci do lat trzech nie umieją jeszcze bawić się wspólnie, współdziałać, stąd liczne konflikty często brutalnie rozwiązywane przy użyciu zębów czy paznokci. Nie powinno to nas dziwić, jeżeli pamiętamy, że takie uczucia jak litość, współczucie, jeszcze się w tym wieku nie zdążyły wykształcić. Dzieci z ciąży mnogiej stale więc są skazane na siebie, gdy zatem jest ich troje, czworo czy pięcioro, przez cały dzień pozostają w nieustannym gwarze, przeszkadzają sobie nawzajem, popadają w coraz to nowe konflikty. Ważne jest, aby szczególnie tym dzieciom, które lubią spokojną, cichą zabawę w pojedynkę, zapewnić do tego warunki.
9. W przypadku tak częstych u dzieci z ciąży mnogiej opóźnień rozwojowych, u rodziców wytwarzają się niewłaściwe postawy: bądź nadmiernej koncentracji na dziecku i przesadnej opiekuńczości, bądź odrzucenia dziecka, co uwidacznia się rozczarowaniem i niechęcią do niego, spychaniem swej roli opiekuńczej na inne osoby (babcia, pomoc domowa). Obie postawy są nieprawidłowe i mogą doprowadzić do trwałej deformacji osobowości dziecka. Powodują ponadto wykształcenie się u dzieci postawy lękowej bądź egoistycznej i egocentrycznej wobec otoczenia, co utrudnia przystosowanie się do środowiska społecznego.
10. W postępowaniu wychowawczym z dziećmi z ciąży mnogiej aktualne są oczywiście wszystkie zasady, jakich przestrzegamy wychowując kilkoro dzieci w różnym wieku. Starajmy się zatem być sprawiedliwymi, w równym stopniu obdarzać dzieci naszą uwagą, zainteresowaniem i uczuciem. Wyróżnianie któregoś z dzieci, stałe dawanie go za przykład innym, spowoduje tylko niesnaski między dziećmi i zazdrość o względy rodziców lub poczucie krzywdy i braku bezpieczeństwa. Zwrócić też należy uwagę na starsze rodzeństwo, które często zostaje odsunięte na dalszy plan, nie tylko dlatego, że matka jest bardzo zaabsorbowana i przeciążona obowiązkami, ale i dlatego, że wszyscy koncentrują się na tak niezwykłym w rodzinie wypadku, jak pojawienie się bliźniąt. Umiejętnie trzeba kierować rozwojem dzieci, tak by rozwijając się w zespole każde stało się indywidualnością i realizowało w pełni swoje potrzeby psychiczne.